ÇALIŞMA SÜRESİ VE FAZLA ÇALIŞMA

Çalışma hayatında çalışanların haklarının korunması ve iş-işveren ilişkilerinin dengeli şekilde sürdürülmesi amacıyla temel mevzuatlar tarafından çalışma süresi ve fazla çalışma kavramları açıkça düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler hem işçinin sağlığını korumak hem de işverenin verimliliğini düzenlemek amacıyla getirilmiştir.

Çalışma Süresi Nedir?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre çalışma süresi, bir işçinin işyerinde çalıştırıldığı süreyi ifade eder. Kanuna göre, haftalık normal çalışma süresi en fazla 45 saat olarak belirlenmiştir. Bu süre, tarafların anlaşması ile haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılabilir. Ancak, günlük çalışma süresi hiçbir şekilde 11 saati aşamaz.

Çalışma süresine; işçinin fiilen çalıştığı zamanlar ile işin niteliğinden kaynaklanan bekleme, hazırlık ve dinlenme süreleri de dahil edilebilmektedir. Ayrıca, yol izni, mola ve buna benzer haklar da mevzuatta düzenlenmiştir.

Fazla Çalışma Nedir?

Fazla çalışma, işçinin haftalık 45 saatin üzerindeki çalışmaları anlamına gelir. İşverenin talebi doğrultusunda fazla mesai yapılması mümkündür, ancak fazla çalışma için işçinin açık rızasının alınması zorunludur. Bir yılda yapılabilecek toplam fazla mesai süresi 270 saat ile sınırlandırılmıştır.

Fazla çalışma süreleri için, işçiye saat başına ödenecek ücret, normal çalışma ücretinin yüzde elli fazlası olarak ödenir. Fazla sürelerle çalışma ise, normal haftalık sürenin 45 saatin altında belirlendiği işyerlerinde, sözleşmede kararlaştırılan süreden 45 saate kadar yapılan çalışmalar olup, bu tür çalışmalar için ise saat ücretine yüzde yirmi beş zam yapılır.

Fazla Çalışmada İşçinin Hakları Nelerdir?

İş Kanunu’na göre işçiler;

Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yaptıklarında buna uygun ücret alma hakkına sahiptir.
İşçinin isterse, fazla çalışmaya karşılık olarak zamlı ücret almak yerine, her bir fazla çalışma saati için 1 saat 30 dakika serbest zaman (izin) kullanma hakkı vardır.
İşçinin fazla çalışma yaptırılabilmesi için yazılı onayının alınması zorunludur.
Gebe, yeni doğum yapmış ve 18 yaşını doldurmamış işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

Sonuç

Çalışma süresi ve fazla çalışma hususları işçi ve işveren arasında iş sözleşmesinde önemli başlıklardandır. İşçiler, hak kaybına uğramamak için çalışma sürelerine ve fazla çalışma uygulamalarına dikkat etmeli; gerektiğinde haklarını yasal yollardan aramalıdır. İşverenlerin ise yasal sınırlamalara ve yükümlülüklere uygun hareket etmesi gerekmektedir.

UYARI: Bu makale genel bilgilendirme amaçlıdır. Spesifik hukuki durumlarınızda mutlaka bir avukata danışınız.