T.C
YARGITAY 22.
Hukuk Dairesi
2013/22829 E.
2014/32996 K.
Karar Tarihi: 24.11.2014
ÖZET: Somut olayda; taraflar arasında imzalanan 01.06.2005 ve 01.08.2005 tarihli is sözlesmelerinde fazla çalısma ücretinin aylık ücrete dahil oldugu düzenlenmistir. Taraflar arasındaki çalısma iliskisinin tüm dönemlerinde bu kaydın devam ettiginin kabulü gereklidir. Yukarıda belirtildigi gibi, 4857 sayılı Kanun'daki 270 saat sınırlamasının 854 sayılı Kanun kapsamında çalısan davacı usta gemiciye uygulanma imkanı bulunmamakla birlikte, bu durumda Uluslararası Çalısma Örgütü sözlesmesinin öngördügü azami çalısma süresi günde 14, haftada 72 saati geçemez esası kabul edilmelidir. Bu durumda haftada 72 saate kadar olan çalısmaların ücretlerinin asıl ücret içinde yer aldıgı gözetilmeli, bu süreden fazla bir çalısma var ise, bu fazla çalısmaya iliskin bir hesaplama yapılmalıdır. Bu husus dikkate alınmadan eksik incelemeye dayalı olarak hüküm kurulması hatalı olup, bozmayı gerektirmistir.
(1475 S. K. m. 14) (4857 S. K. m. 17, 41) (854 S. K. m. 14, 26, 28, 41)
Dava: Davacı, kıdem, ihbar tazminatı ile fazla çalısma ücreti alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemistir. Mahkeme, istegi kısmen hüküm altına almıstır.Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmis olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi G. Yıldız tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, geregi konusulup düsünüldü:
Karar: Davacı Isteminin Özeti: Davacı vekili, davalı firmanın limanın görev ve sorumlulugunda olan yük sabitleme islemlerini son üç ay sürekli gemi personeline yaptırdıgından davacının bu isi yapmak istemedigini bildirdigini ve is sözlesmesinin isveren tarafından feshedildigini belirterek, fazlaya iliskin hakları saklı kalmak kaydı ile; kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalısma ücretinin faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmistir. Davalı Cevabının Özeti: Davalı vekili, davacının taleplerinin zamanasımına ugradıgını, davalı sirkette usta gemici olarak çalısan davacının 15.06.2011 tarihinde hiç kimseye haber vermeden gemiyi terk ettigini ve bu sebeple is sözlesmesinin 854 sayılı Deniz Is Kanunu'nun 14/I-a maddesi geregince feshedildigini, buna göre tazminata hak kazanmadıgını ve yaptıgı fazla çalısmaların karsılıgı olana ücretlerin kendisine ödendigini savunarak davanın reddini istemistir.
Mahkeme Kararının Özeti: Mahkemece, toplanan deliller ve bilirkisi raporuna dayanılarak, davacının görevi kapsamında olmayan bazı islerin yaptırılması, yogun is temposu, fazla çalısma ücretlerinin ödenmemesi sebebi ile gemiden ayrılarak is sözlesmesini haklı sebeple feshettigi kabul ve gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmistir.
Temyiz: Kararı davalı vekili temyiz etmistir.
Gerekçe: 1-Davacı isçinin fazla çalısma yapıp yapmadıgı taraflar arasında uyusmazlık konusudur. Gemide çalısanların yaptıkları isin niteligi ve özelligi geregi çalısma süreleri de diger çalısanlara göre farklı düzenlenmistir. 854 sayılı Kanun'un kapsamına giren ve uzak yol seferi yapan gemilerde hem is süresi hem de bu sürelerin dısında gemide kalma zorunlulugu sebebiyle geçen diger süreler büyük önem tasımaktadır. Yakın yol seferi veya iç sularda günlük sefer yapan gemilerde ise gemiadamlarının gemide kalma zorunlulukları bulunmadıgından is süreleri de fazla bir özellik göstermez. 854 sayılı Kanunun 26/1. maddesine göre Genel bakımdan is süresi, günde sekiz ve haftada kırk sekiz saattir. Bu süre haftanın is günlerine esit olarak bölünmek suretiyle uygulanır. Kanunda 4857 sayılı Is Kanunundan farklı olarak hem haftalık, hem de günlük çalısma süresi belirlenmistir. 854 sayılı Kanunun 26/2. maddesine göre is süresi, gemi adamının isbasında çalıstıgı ve vardiya tuttugu süredir. Gemi adamının gemide bulundugu sürelerin tamamı çalısma süresi olarak kabul edilemez. Gemi adamının fiilen çalıstıgı veya fiilen çalısmamakla birlikte gücünü isverenin emrinde bulundurdugu, is verilmesi veya çıkması için bekledigi süreler çalısma süresinden sayılmalıdır. 854 sayılı Kanunun 28/1. maddesine göre Bu kanuna göre tespit edilmis bulunan is sürelerinin asılması suretiyle yapılan çalısmalar, fazla saatlerde çalısma sayılır. 4857 sayılı Kanun kapsamında çalısan isçinin fazla çalısma yapması için onayının alınması gerekirken 854 sayılı Kanun kapsamında çalısan gemi adamı için bir rıza aranmamaktadır. Gemi adamının isvereni, herhangi bir sebebe dayanmak zorunda olmaksızın gemi adamına fazla saatlerle çalısma yaptırabilir. 854 sayılı Kanun kapsamında çalısan gemi adamının is basında çalıstıgı veya vardiya tuttugu süreler, günlük sekiz veya haftalık 48 saati astıgı takdirde gemi adamının fazla çalısma yaptıgı ortaya çıkar. Gemi adamının ister seyir halinde olsun, ister limanda gemi içinde iken çalısmadan veya vardiya
tutmadan geçirdigi süre fazla çalısma olarak degerlendirilemez. Gemi adamının haftalık esasa göre fazla çalısmasının tespit edilmesi için gemi adamının haftanın yedi günü çalısması gerekmektedir. Aksi halde günlük çalısma esasına göre fazla mesai belirlenmelidir. 854 sayılı Kanunun 41. maddesi dikkate alındıgında, liman ve sehir hattı gemilerde çalısanlar bunun dısındadır. Sadece bu gemiler dısında, örnegin uzak sefer yapan gemilerde çalısan gemi adamlarının isin geregi olarak altıncı günden fazla yedi gün çalısması söz konusu olabilir. Deniz Is Hukukunda, sözlesmenin taraflarının fazla çalısma ücretinin, asıl ücrete dahil oldugu seklinde sözlesmeye hüküm koymaları mümkündür. Bu sözlesme hükmü geçerlidir. Ancak bunun da bir sınırının bulunması gerekir. 854 sayılı Kanunda fazla çalısmalar için günlük veya yıllık bir sınır da öngörülmemistir. Oysa 4857 sayılı Kanun kapsamındaki isçiler için fazla çalısmanın sınırı yılda 270 saat olarak belirlenmistir. Bu sebeple 4857 sayılı Kanundaki 270 saat sınırlamasının 854 sayılı Kanun kapsamında çalısanlar için uygulanması, ikisi de özel kanun oldugundan mümkün degildir. Bu konuda sınır olarak Türkiye tarafından onaylanan uluslararası kaynak olan 180 sayılı Uluslararası Çalısma Örgütü Sözlesmesi ile 1999/63/EC sayılı Avrupa Birligi Direktifi dikkate alınabilir. Anılan sözlesme ve direktifin 5. maddelerinde isçinin saglıgının ve güvenliginin korunması amacıyla çalısma sürelerinde sınırlamaya gidilmis ve asgari dinlenme süreleri belirlenmistir. Buna göre azami çalısma süresi 24 saatlik sürede 14 saati, 7 günlük sürede 72 saati geçemez. Dinlenme süresi ise 24 saatte 10 saatten, 7 günlük sürede 77 saatten az olamaz. Dinlenme saatlerinin 6 saatten az olmamak kosuluyla ikiye bölünerek uygulanması mümkün olup iki dinlenme süresi arasında geçecek zamanın da 14 saatten fazla olmaması gerekir. Buna paralel düzenleme Gemi Adamları Yönetmeliginin 84. maddesinde yer almaktadır. Dinlenme sürelerini belirleyen bu kuraldan da aynı sonuç çıkarılabilir. Fakat yönetmelik dinlenme süresini günlük 10 saat olarak belirlerken, haftalık ise 70 saatten az olamayacagını belirtmistir. Bu sözlesme ve direktifteki düzenlemeye göre daha az bir süredir. Bu sebeple sınırlamada sözlesme ve direktifin dikkate alınması daha isabetli olacaktır.
Somut olayda; taraflar arasında imzalanan 01.06.2005 ve 01.08.2005 tarihli is sözlesmelerinde fazla çalısma ücretinin aylık ücrete dahil oldugu düzenlenmistir. Taraflar arasındaki çalısma iliskisinin tüm dönemlerinde bu kaydın devam ettiginin kabulü gereklidir. Yukarıda belirtildigi gibi, 4857 sayılı Kanun'daki 270 saat sınırlamasının 854 sayılı Kanun kapsamında çalısan davacı usta gemiciye uygulanma imkanı bulunmamakla birlikte, bu durumda Uluslararası Çalısma Örgütü sözlesmesinin öngördügü azami çalısma süresi günde 14, haftada 72 saati geçemez esası kabul edilmelidir. Bu durumda haftada 72 saate kadar olan çalısmaların ücretlerinin asıl ücret içinde yer aldıgı gözetilmeli, bu süreden fazla bir çalısma var ise, bu fazla çalısmaya iliskin bir hesaplama yapılmalıdır. Bu husus dikkate alınmadan eksik incelemeye dayalı olarak hüküm kurulması hatalı olup, bozmayı gerektirmistir.
2-Fazla çalısma alacagının bulunup bulunmamasına göre de, davacı isçinin feshinin haklı sebebe dayanıp dayanmadıgı tartısılmalıdır. Sonuç: Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, pesin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 24.11.2014 tarihinde oybirligi ile, karar verildi. (¤¤)